Kompaniyaning moliyaviy muvaffaqiyati faqat daromad miqdori bilan emas, balki o‘sha daromad qanday kapitaldan olinganligi bilan ham baholanadi. Shu maqsadda tahlilchilar va investorlar Return on Invested Capital (ROIC) ko‘rsatkichidan foydalanishadi. Ushbu maqolada sizga ROIC haqida batafsil ma’lumot beramiz va uni qanday hisoblashni oddiy tilda tushuntirib beramiz.

ROIC Nima?

ROIC — bu kompaniya o‘ziga sarmoya qilgan kapitaldan qancha samarali foyda olganligini ko‘rsatuvchi moliyaviy ko‘rsatkich. Bu kompaniyaning sarmoyadorlar tomonidan kiritilgan kapitalni qanday boshqarayotganini tahlil qilishda ishlatiladi.

Formula:

• NOPAT (Net Operating Profit After Tax): Bu operatsion foyda, ya’ni soliqlar to‘langandan keyingi sof foyda.
• Invested Capital (Investitsiyalangan kapital): Kompaniyaning uzoq muddatli qarzlari va aktsiyadorlar kapitalidan tashkil topgan jami kapital.

ROIC kompaniyaning operatsion daromadidan qancha samarali foydalanayotganini ko‘rsatadi va kompaniyaning sarmoya uchun qanchalik jozibador ekanligini baholashda muhim hisoblanadi.

ROIC Nega Muhim?

ROIC kompaniyaning moliyaviy muvaffaqiyatini chuqurroq tahlil qilish uchun ishlatiladi. Quyida uning asosiy ahamiyatlari keltirilgan:

1. Sarmoyaning samaradorligini baholaydi: ROIC yuqori bo‘lsa, kompaniya investitsiyalardan yaxshi foyda olayotganligini bildiradi.
2. Investorlar uchun jozibadorlik: Yuqori ROIC kompaniyaning yuqori rentabellikka ega ekanligini ko‘rsatadi, bu esa sarmoya kiritish uchun ijobiy signal hisoblanadi.
3. Raqobat ustunligi: Agar kompaniyaning ROIC ko‘rsatkichi o‘z sohasidagi raqobatchilaridan yuqori bo‘lsa, bu kompaniyaning ustunligidan dalolat beradi.

Qancha ROIC Yaxshi Hisoblanadi?

ROIC sanoatga bog‘liq holda farq qilishi mumkin, lekin umumiy qoidalar quyidagicha:

• > 10%: Bu yaxshi ko‘rsatkich hisoblanadi. Kompaniya investorlar kapitalidan samarali foyda olayotganligini bildiradi.
• < 10%: Bu kompaniya investitsiyalarni samarali boshqarmayotganligini yoki past rentabellikda ishlayotganligini ko‘rsatadi.

ABC Kompaniyasining Misoli

Tasavvur qilaylik, ABC kompaniyasi quyidagi moliyaviy ma’lumotlarga ega:

• NOPAT (Soliqlardan keyingi operatsion foyda): $1,500,000
• Investitsiyalangan kapital (Uzoq muddatli qarz + Aktsiyadorlar kapitali): $10,000,000

Hisoblash:

Tahlil:

• 15% ROIC kompaniyaning investitsiyalarni samarali boshqarayotganligini ko‘rsatadi.
• Bu kompaniyaning sarmoya qilgan har $1 uchun $0.15 foyda olayotganini bildiradi.
• Investorlar uchun bu ijobiy signal bo‘lib, kompaniya moliyaviy jihatdan barqaror ekanligini ko‘rsatadi.

Investorlar Uchun Tavsiyalar

1. ROIC va kapitalko‘chirish narxi (WACC)ni solishtirish: ROIC kompaniyaning kapitalko‘chirish narxidan yuqori bo‘lsa, bu kompaniya qo‘shimcha qiymat yaratmoqda degani.
2. Sanoat ko‘rsatkichlariga qarang: ROIC sanoat o‘rtacha ko‘rsatkichidan yuqori bo‘lsa, bu kompaniyaning raqobatchilardan samarali ishlayotganligini bildiradi.
3. Davriy tendensiyalarni kuzating: ROIC ko‘rsatkichi vaqt o‘tishi bilan barqaror yoki o‘sayotgan bo‘lsa, bu kompaniyaning moliyaviy barqarorligini ko‘rsatadi.
4. Katta miqdordagi qarzga e’tibor bering: Investitsiyalangan kapitalning katta qismini qarz tashkil qilsa, bu xavfli bo‘lishi mumkin.

ROIC’ni Boshqa Ko‘rsatkichlar Bilan Taqqoslang

ROIC kompaniyaning umumiy samaradorligini baholashda kuchli vosita hisoblanadi, lekin uni boshqa ko‘rsatkichlar bilan birgalikda tahlil qilish aniqroq natijalar beradi:

• ROE (Return on Equity): Aktsiyadorlar kapitalidan olingan foyda darajasini ko‘rsatadi.
• ROA (Return on Assets): Kompaniyaning aktivlaridan foyda olish darajasini o‘lchaydi.
• Debt-to-Equity Ratio: Kompaniyaning qarz va aktsiyadorlar kapitali o‘rtasidagi nisbatni ko‘rsatadi.

Xulosa

Return on Invested Capital (ROIC) kompaniyaning investitsiyalaridan qaytariladigan foyda darajasini o‘lchaydigan asosiy moliyaviy ko‘rsatkichlardan biridir. Yuqori ROIC kompaniyaning sarmoyalarni samarali boshqarayotganligini va investitsiyalar uchun jozibador ekanligini bildiradi. Past ROIC esa kompaniyaning rentabelligi past ekanligini yoki investitsiyalangan kapital samarali boshqarilmayotganini ko‘rsatadi.

Investorlar ROIC ko‘rsatkichidan kompaniyaning moliyaviy barqarorligi va samaradorligini baholashda foydalanib, o‘z sarmoya qarorlarini asoslashlari mumkin.